Marokko stond bovenaan ons lijstje met reisbestemmingen. We konden niet wachten om ons te begeven in de smalle oude straatjes, de vele lokale marktjes en het prachtige landschap.
Tickets
Van tevoren kochten we open tickets voor de boot van Algeciras naar Tanger-Med bij de beroemde Carlos in Algeciras. We kozen voor Tanger-Med omdat deze haven niet in de stad, maar op de snelweg uitkomt en je hierdoor niet direct in aanraking komt met de Marokkaanse rijcultuur.
In Algeciras kun je (samen met 20 andere campers) overnachten op de parkeerplaats van de Mercadonna. Tevens vind je hier de Lidl en een goedkope chinese winkel met diverse spullen. Wij kochten hier een paar flessen alcohol (bijna niet te verkrijgen in Marokko) om mee te onderhandelen en hondenkoekjes en speelgoed om uit te delen.
Supermarkten
Ook hebben we de nodige voorraad aan eten ingeslagen omdat het winkelen in Marokko net even iets anders gaat dan bij ons. In de grote steden zijn supermarkten te vinden zoals wij ze kennen. De Marjane, Acima, Aswak Assalam en Carrefour kun je vinden in de steden. Alleen bij de Carrefour kun je alcohol kopen (niet op vrijdag). In de dorpen ben je afhankelijk van lokale winkeltjes of souks. Een souk is een markt waar lokale verse producten worden verkocht zoals fruit, groente en zelfgebakken brood.
Ferry
Volgeladen reden we de ferry op. De fietsen mochten we achterlaten bij Carlos (top service) omdat we in Marokko niet van plan waren om te gaan fietsen en dit alleen maar extra ballast zou zijn. De overtocht was kort en voor we het wisten waren we door de douane (neem je kinderen op schoot om de douane te voorspoedigen want ze zijn dol op kinderen) in Marokko.
Aankomst
We hadden keurig de offline google maps kaarten voor Marokko gedownload in Spanje maar konden hier niet goed op navigeren. Omdat de internetkosten ontzettend hoog zijn, waren we aangewezen op de offline kaarten wat resulteerde in twee verkeerde afslagen. Onderweg kochten we een ezelkaasje (en kregen we een horde verkopers om de camper heen die ons bijna niet meer wouden laten gaan) en werden we door een inhalende spookrijder gedwongen om uit te wijken naar de berm.
De munteenheid in Marokko is de dirham. Deze munt is ongeveer 0,09 cent waard, waardoor je met de berekening: 10 dirham is ongeveer 1 euro altijd goed zit ;-).
De armoede in de vorm van golfplaten huisjes en spelende kindjes in het zand kwam wel even binnen. Ook zie je veel zwerfhonden en ezeltjes die vastgebonden staan met hun beide voorpoten aan elkaar of met een voor- en achterpoot aan elkaar. Deze ezeltjes kunnen zich met veel inspanning een klein stukje voortbewegen.
Route
Marokko is een gemakkelijk land om door te reizen. Er is een belangrijke hoofdweg die door Marokko om het Atlasgebergte loopt en de meeste grote bezienswaardigheden met elkaar verbindt. Onze route is te zien op het naastgelegen kaartje.
Chefchauen
Onze eerste stop was Chefchauen en daar zochten we, voor het eerst tijdens onze reis, een camping op. De naam Chefchauen (hoorns) verwijst naar de bergtoppen boven de stad,die de vorm van hoorns hebben. De stad wordt ook wel de blauwe stad genoemd en wordt beschouwd als een heilige stad. In de omringende gebieden wordt cannabis verbouwd, waardoor de stad ook bekend staat om zijn drugs. Het is een prachtige fotogenieke stad, met blauwe straatjes en steegjes om elke hoek. In het midden ligt het plein Plaza Uta el-Hammam met restaurantjes en dakterrassen om over de stad uit te kijken. Aan het plein zit een klein telecomwinkeltje die voor 15 euro een simkaartje met onbeperkt bellen en 10 GB internet verkoopt voor een maand.
Volubilis
Na Chefchauen vervolgden we onze reis naar Volubilis, een enorm gebied bestaand uit Romeinse ruïnes. Deze ruïnes hebben te leiden gehad onder een aardbeving en zijn gebruikt voor de bouw van een paleis maar zijn desalniettemin de moeite waard om te bezoeken. De attractie schetst een mooi plaatje van de Romeinse nederzettingen en heeft prachtige bewaard gebleven zuilen en mozaïeken. Op het terrein is geen eten of drinken te verkrijgen dus het is aan te raden om dit zelf mee te nemen.
Meknes
Onze reis vervolgde zich naar Meknes.
Het is 1 van de vier koningssteden en een prachtige stad om te zien met zijn hoge ommuurde stadswallen en enorme poorten. Vanwege haar schoonheid wordt de stad ook wel het Versailles van
Marokko genoemd . De stad heeft een centraal plein met omringende winkeltjes in de straten en overdekte souks. Een bijzondere bezienswaardigheid is de Bap Mansour el-Aleuj. Dit is de prachtige stadspoort van Meknes en deze is te vinden in de medina.
Fez
Na een heerlijke avond en nacht waarin we sliepen in het veld van een herder, kookten op een zelfgemaakt vuurtje, een kijkje mochten nemen in de hut van de herder en heerlijke zelfgemaakte olijfolie kregen, kwamen we aan in Fez.
Fez betekent letterlijk pikhouweel en is ook 1 van de vier koningssteden. We hadden het geluk om uitgenodigd te worden door twee gastvrije Marokkanen en sliepen in hun enorme woning in het midden van Fes el-Bali, de oude medina. 's Avonds aten we soep en overheerlijke Marokkaanse vegetarische broodjes en 's ochtends ontbeten we in de kelder van een klein winkeltje met traditionele Marokkaanse gerechten. Aanraders zijn de Msemen, een vierkante crêpe die wordt geserveerd met honing, boter en zachte kaas en Bagrir, een luchtige sponsachtige pannenkoek, gemaakt van griesmeel.
Fez staat bekend om de leerindustrie. Dit district bestaat uit winkels met terrassen die uitkijken op de leerlooierijen. Laat je niet meenemen door iemand maar stap een leerwinkel in en laat je vanaf het dakterras informeren over het productieproces. De medina van Fez bestaat uit twee hoofdstraten in een mazennet van een ongekend aantal kleine steegjes en straatjes en is het grootste autovrije centrum. De tijd lijkt hier te hebben stil gestaan. De kamelenhoofden hangen hier aan de kraampjes, mensen lopen met kippen over hun schouder, ezeltjes met karren racen dor de smalle straatjes en bij de slager scharrelen de kippen over de vloer. De westerse toegangspoort naar de Medina is de Bab Bou Jeloud, een prachtige poort met blauwe tegeltjes. Er wordt gezegd dat Fez de beste plek is om souvenirs te kopen, omdat het in vergelijking met de andere steden, rustig is.
Ifrane en Azrou
We vervolgden onze reis via de oostkant van het atlasgebergte via Ifrane, een wintersportgebied en daarom ook wel klein zwitserland genoemd. Hier vind je het zomerpaleis van Mohammed VI. Een stukje verder ligt Azrou. Hier bevindt zich een prachtig cederbos met bomen van meer dan 60 meter hoog. Naast deze prachtige bomen zijn hier ook berberapen te zien. Deze berberapen leven in het wild in de cederbossen en komen naar de toeristische plekken om gevoerd te worden. De apen zijn een bedreigde diersoort en komen in het wild alleen nog in Marokko en Algerije voor. De reden van hun status als bedreigde diersoort komt door boskapping en omdat ze illegaal belanden in de toeristische sector of bij mensen als tijdelijk huisdier. Je ziet de aapjes aan ketens op de markten in de grote steden waar toeristen tegen betaling met de dieren op de foto kunnen. Wij lopen hier met een grote boog omheen en kozen ervoor om ze in de cederbossen te bekijken. De apen zijn erg tam omdat ze constant met de hand gevoerd worden en kunnen van dichtbij benaderd worden.
Meski
De route langs de oostkant van Marokko verandert snel en laat een prachtig divers landschap zien. We overnachten op een camping bij La Source Bleu in Meski . We zijn verrast door deze goedkope camping die zich bevindt in een prachtig gebied in een dadelvallei. Le source bleu heeft volgens de legende helende eigenschappen die vruchtbaarheid stimuleert. Een wandeling door de dadelvallei is ook zeker aan te raden, evenals de oude ruïne op loopafstand.
Merzouga
Via Erfoud rijden we naar Merzouga om de Erg Chebbi woestijn te ervaren. Marokko heeft twee duingebieden; Erg Chebbi en Erg Chigaga. Erg betekent dan ook duingebied. Het gebied meet zo'n 25 km van noord naar zuid en heeft zandduinen die een hoogte van 150 meter bereiken. Natuurlijk willen we een nacht in de woestijn ervaren en we boeken dan ook een tour. We kiezen voor een rondleiding in een 4x4 omdat we kleine kinderen hebben en ons afgeraden wordt om onze 2 jarige meer dan 2 uren op een kameel te zetten. De tour brengt ons langs flamingo's, een nomadenfamilie, een edelstenenmijn en verlaten dorpjes. In het kamp aangekomen, maken we een ritje op een dromedaris, worden we in de woestijn achtergelaten om prachtige foto's te kunnen maken en mogen we vervolgens weer terug op de imposante dromedarissen. In het kamp kunnen we sandboarden en skiën, kijken naar de zonsondergang, eten we een heerlijke traditionele maaltijd en wordt r muziek gemaakte rond het kampvuur. In de morgen worden we voor zonsopgang gewekt om de opkomende zon te kunnen aanschouwen. Na het ontbijt worden we teruggebracht naar de bewoonde wereld. Het is een unieke ervaring die we niet hadden willen missen. Kleed je 's nachts warm aan, de nachten zijn erg koud ;-).
Todra Gorge
Vanaf Merzouga reden we naar de Todra Gorge oftewel de Todra kloof. Het is hier niet mogelijk om te overnachten maar we hadden geluk en konden 5 nachten blijven staan midden in de kloof.
Het is een prachtige kloof die zeker op de mooiste plekken van Marokko behoort. Naast wandelen en je verbazen over de prachtige natuur, kun je hier ook goed klimmen. Er zijn diverse klimroutes van verschillende niveaus. Tevens is er een adventurepad waarbij je jezelf met een harnas en karabijnhaken omhoog kunt klimmen. Denk er wel om dat alles op eigen risico is, er is geen hulp. Onze zoon van 6 was net oud genoeg om mee te gaan. Het voordeel is dan wel weer dat alles hier gratis is. Klimspullen zijn eventueel te huren.
De Todra kloof behoort zeker op ons top 3 lijstje van leukste momenten in Marokko.
Ook Tinghir, het nabijgelegen plaatsje is leuk om te bezoeken en heeft 1 keer in de week een leuke markt. Vergeet hier ook de oude medina niet. We hadden het geluk om hier een local te treffen die voor ons de onderhandelingen deed. Dit scheelde soms wel 70% van de prijs.
Ouarzazate
Via de dadelvallei reden we naar Ouarzazate. Hier vind je de filmstudio's met attributen van Ben Hur en het kasteel van Game of Thrones en Kingdom of Heaven. De filmstudio was vervallen en er was weinig te zien. Het achterliggende kasteel was wel erg leuk om te bezoeken en maakt alles weer goed. Niet veel verder ligt het plaatsje Aït-Ben-Haddou. Ook dit plaatsje is gebruikt voor diverse filmopnames. Het is absoluut 1 van de mooiste stadjes van Marokko. De huizen zijn gemaakt van leem en stro en de stad wordt omringd door een rivier. Het is heerlijk om hier rond te dwalen door de straatjes en kasba's. en je te vergapen aan het Marokkaanse decor dat je kent uit films. Wij waren hier in de wintermaanden en desondanks was het ontzettend druk. Wees dus voorbereid op drukte als je in het drukke seizoen gaat. Desondanks een enorme aanrader.
Marrakech
Marrakech mocht natuurlijk niet ontbreken en stond als volgende stad op ons lijstje. Een prachtige grote stad waarin je ogen tekort komt. De stad is een fijne afwisseling van oud en nieuw. Het centrale hart is het Djemaa el Fna plein. Overal staan verkopers, kleurige kraampjes, zelfgemaakte etenswaren, dieren, winkeltjes, tuk tuks, paarden en wagens en terrasjes.
De medina en de souks liggen hieromheen. Het centrum is autovrij, druk en smal.
Vlakbij het plein vind je de Koutoubia moskee, de grootste en bekendste moskee van Marrakech. De grote winkelketens vind je buiten de oude medina.
Agadir
Agadir is een havenstad en ligt aan de westkust van Marokko. De stad heeft een grote kustlijn en staat daarom bekend als badplaats. Vlakbij Agadir vind je Paradise Valley, wat zeker een bezoek waard is. Alleen de route erheen is het bezoek al waard. Paradise valley is een prachtige plek en doet zijn naam zeker eer aan. Hier vind je dadelvalleien, schildpadden en prachtige meertjes in rotspartijen. Een aanrader voor Marokko!
Imsouane en Essaouira
Op weg omhoog reden we langs de westkust. Onderweg kom je langs veel surfplaatsjes zoals Imsouane waar je goed kunt surfen. Surfspullen huren is hier niet duur. In het naseizoen heb je voor tien euro een hele dag een surfplank. Ook Essaouira kom je tegen wanneer je langs de westkust omhoog rijdt. In dit gebied wordt arganolie gemaakt. Denk er om dat er veel nep olie in omloop is door goedkope oliën toe te voegen aan de argan. Echte arganolie is duur omdat er 30 kg argannoten nodig zijn voor 1 kg olie en wordt ook wel vloeibaar goud genoemd. Net buiten Essaouira wordt de beste biologische arganolie geprodueert bij Sidi Yassine. Deze olie is onder andere te koop bij 33 Rue Majorelle in Marrakech en Histoires des Filles in Essaouira.
Larache
Wanneer je verder naar het noorden rijdt, neem dan niet de R301. Deze weg zit zo vol met gaten dat je bijna niet vooruit komt. Vooral met een oude camper kun je beter de naastgelegen hoofdweg nemen. Omhoog kom je langs vele leuke plaatsjes. De grote steden Casablanca en Rabat liggen hier op de route. Bovenaan ligt Larache, wat een goede uitvalsbasis is voor de terugreis. In Larache zit een leuke camperplaats /camping met een grote speeltuin voor kinderen en warme douches.
Tanger
De laatste plaats op onze reis was Tanger, 1 van de oudste steden (Larache is nog ouder). We ervaarden Tanger als chaotisch en onoverzichtelijk en waren direct blij met onze keus om de ferry bij Tanger-med te nemen. Je wil hier niet aankomen als onervaren Marokko-reiziger :-). De oude medina is leuk om te bezoeken en de stad is zeker een bezoekje waard.
Na Tanger zijn we doorgereden naar Tanger-Med om de ferry terug naar Algeciras te nemen. Een prachtige reis zat er op met veel indrukken van dit mooie land. Indruk heeft het land zeker gemaakt, met de armoede, het afval, de dode honden en de slechte voorzieningen. Een wasmachine was bijna niet te vinden. Wildkamperen is verboden en wordt sinds de dood van de twee Scandinavische vrouwen in december 2018, niet getolereerd.
In het begin kun je overdonderd raken van de chaos die je tegenkomt op de weg en in de steden maar al snel kom je erachter dat het een georganiseerde chaos is. Zolang je rustig meebeweegt met de stroming komt alles goed. Het onderhandelen hoort bij de cultuur en na een week weet je precies hoeveel de bananen horen te kosten (en hoe vaak je al bent afgezet). Dit betekent niet dat je bij elke aankoop niet stevig hoeft te onderhandelen want weten wat het kost en het krijgen voor die prijs zijn twee verschillende dingen.
De slideshow is een verzameling van dagelijkse random gemaakte foto's van het straatbeeld buiten de grote steden van Marokko. De foto's geven een goed beeld van de armoede en het afvalprobleem.
Marokko is ook het land van de prachtige natuur en een diversiteit aan landschappen. Vergezichten, woestijn, gebergte, oases, bos, zee en strand: het is allemaal prachtig. De bevolking is erg hulpvaardig en aardig. Je merkt dat de traditionele klederdracht inclusief hoofddoek afneemt onder de jeugd. Vaak zie je de traditionele klederdracht alleen nog in dorpjes en bij de oudere bevolking. Wij hebben ons qua kleding aangepast door altijd gepaste kleding te dragen. Wel zijn we een keer uitgelachen omdat Ben, als man, de kinderwagen duwde. Ook hebben we een paar keer baldadige jeugd op en aan de camper gehad. Dan hingen ze aan de spiegels of probeerden ze de deur open te maken. Aan de andere kant hebben we ontzettend veel lieve en warme mensen ontmoet die ons echt hebben geraakt.
Marokko is niet in een paar woorden te omschrijven. Het is het land van de muntthee, ezeltjes, guardiens, mannen op straat, prachtige spots om te bergbeklimmen, kleurrijke winkeltjes, goed engels en frans sprekende bevolking, mercedes busjes, vuurtjes, lemen huizen, brommertjes met kar, verschil tussen rijk en arm, scholen in pastelkleurtjes, dode dieren in slagerijen, mannen in djellaba's (lange gewaden met een puntige capuchon) waardoor onze kinderen dachten dat er allemaal tovenaars in Marokko woonden, de politie op elk kruispunt staat, een brood 2 dirham en een kilo bananen 9 dirham kost, zwerfhonden, tajine's, kasbah's, souks en medina's. Het land waar de vrouwen hun kleding in de rivier wassen, je dode honden langs de weg ziet liggen en de voertuigen veel te zwaar beladen zijn.
Het land waar de prijzen bedacht worden door bedenkelijk op het product te kloppen en elk straatje een foto waard is. Het is een land dat zeker op je reisbestemmingen hoort te staan.
Je zal nooit meer dezelfde persoon zijn na een lange tijd in Marokko en wij raden het dan ook zeker aan. Marokko is een geweldige beleving!
Hallo: Salaam
Dag: Beslama
Ja: ejeeh/neam
Nee: la
Dankjewel: Shokran
Comments